باستان‌شناسى براى بازیابى و بازسازىِ فرهنگِ گذشتگان در مقام رهیافتى علمى، به بازشناختِ برجاى مانده‌هاى مادى و ملموس آن فرهنگها وابسته است؛ و در این میان یافته‌هاى باستان‌شناسى بارزترین نمونه و محل تجلى همان بقایاى مادى و ملموس است. هرچند که باستان‌شناسى نو با رویکردهاى معرفت‌شناختى پیچیده‌اش هر روز بیش از پیش وابستگى خویش را به مانده‌هاى باستان‌شناختى انکار مى‌کند، اما به‌واقع باستان‌شناسى متعارف را از پرداختن به مادیت و جسم فرهنگ گزیر و گریزى نیست.
با توجه به اهمیت ارائه و معرفی دقیق و امانت‌دارانۀ پژوهش‌های علمی باستان‌شناسی، پژوهشکده باستان‌شناسىِ پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری برپایى نمایشگاهی از گزیده دستاوردهاى پژوهش‌هاى علمی میدانى را به منظور ارتقاء دانش و آگاهی جامعۀ فرهنگی ایران را از مهمترین وظایف سالانۀ خود قرار داده است و در این زمان و روزگار که متاسفانه نگاه دفینه‌ای به میراث‌فرهنگی و تخریب آثار شدت گرفته، آگاهی‌بخشی عمومی یکی از اهداف این مجموعه است.
با نمایش آثاری که با هدف پژوهش به نمایش درآمده‌اند و بسیاری از این یافته‌های ارزشمند، شانس دیگری برای حضور در ویترین موزه‌های حتی تخصصی را نخواهند داشت. می‌تواند جایگاه و ارزش مطالعات این آثار را در دانش باستان‌شناسی و سایر علوم میان رشته‌ای برای شناخت و معرفی میراث‌فرهنگی غنی مادی و معنوی نیاکان ایران را به بهترین شکل ممکن به نمایش بگذارند.
در این نمایشگاه، از بین حدود ۱۱۸ فعالیت و برنامه‌های علمی –پژوهشی باستان‌شناسی انجام شده در سال ۱۴۰۱، آثار منتخبی از ۱۲ محوطۀ باستان‌شناختی از دوران پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی که گوشه‌ای کوچک از دستاورد‌ها و کارنامۀ آن سال است را در خانۀ همیشگی باستان‌شناسی و باستان‌شناسان، موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده است. نمایشگاهى پربار که نشان دهندة غناى شگفت‌آور مجموعه‌هاى فرهنگ باستان‌شناختى کشور دیرینه سال ماست.
آذربایجان‌شرقی (تپه چمن لیلان)، آذربایجان‌غربی (تپه بلاچاک)، اصفهان (تپه سیلک کاشان)، البرز (پناهگاه صخرهای سرهه)، خراسان شمالی (تپه ریوی)، سمنان (گورستان مرسین)، سیستان و بلوچستان (تپه پیرزال)، قزوین (غارقلعه کُرد و دژ الموت)، کهگیلویه و بویراحمد (گورستان لهسواره و گورستان دهدومن)، مازندران (غار شوپری) استان‌های شرکت کننده در این نمایشگاه هستند.
همچنین نمایشگاه میراث در خطر ایران شامل آثار غار زل هستیجان در استان مرکزی و تپه تیلینه استان کرمانشاه در کنار این نمایشگاه برپاست.
گفتنی است، این نمایشگاه تا ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ در موزه ملی ایران برای بازدید علاقمندان دایر است.
